Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Algemeen
De paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing bestaat uit drie onderdelen:
1. een inventarisatie van de financiële risico's die de gemeente loopt, de zogenaamde benodigde weerstandscapaciteit;
2. een berekening van de beschikbare middelen om deze risico's op te vangen, de zogenaamde beschikbare weerstandscapaciteit;
3. een beeld van de financiële positie van de gemeente, weergegeven aan de hand van een verzameling ratio's.
1. Actuele weerstandscapaciteit
De weerstandscapaciteit is het totaal aan middelen dat kan worden ingezet om de financiële gevolgen van voorkomende risico’s op te vangen. Hiertoe behoren:
Omschrijving | Begroting |
|---|---|
Algemene reserve vrij besteedbaar | 23.760 |
Reserve weerstandsvermogen | 3.000 |
Reserve Renteschommelfonds | 0 |
Opbrengst aandelen NUON energy (deel niet bestemd voor Noordse Buurt) | 0 |
Reserve Recreatie en toerisme | 49 |
Reserve Decentrale arbeidsvoorwaarden | 20 |
Reserve Wmo | 90 |
Reserve LandschapsOntwikkelingsPlan | 27 |
Reserve Verbonden partijen | 0 |
Reserve Monumentenzorg | 59 |
Saldo meerjarenbegroting | 357 |
Onvoorzien | 80 |
Incidenteel weerstandsvermogen (x € 1.000) | 27.442 |
Volgens de begroting 2018 heeft de gemeente Nieuwkoop op 31 december 2018 een weerstandscapaciteit van € 27,442 mln.
2. Risico inventarisatie
De risico inventarisatie bevat alleen risico's die financieel gekwantificeerd kunnen worden. Om een beeld te geven van de aard en de omvang van de risico's zijn hieronder de grootste risico's kort omschreven. Het gaat risico's die financiële gevolgen kunnen hebben van meer dan € 50.000. Kleinere risico's zijn niet omschreven.
Gebeurtenis / Situatie | Programma | risico-bedrag |
|---|---|---|
Grondexploitaties | 1 | 11.265.000 |
Verlaging Algemene Uitkering na vorming nieuw kabinet | 6 | 1.000.000 |
Kosten en claims na ramp | 5 | 1.000.000 |
Meldplicht datalekken | 5 | 810.000 |
Niet voldoen aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming per 25 mei 2018 | 5 | 800.000 |
Niet in aanmerking komen voor compensatieregeling bij overschrijding Buigbudget | 3 | 550.000 |
Administratieverlichting, vertraging bij gronduitgifte grexlocaties en gewijzigde wetgeving, waardoor minder legesopbrengsten zijn. | 1 | 500.000 |
Uitval technische voorzieningen door onvoorziene omstandigheden | 5 | 500.000 |
Informatiebeveiligingsincident | 5 | 500.000 |
Als gevolg nieuwe samenstelling college mogelijk nieuwe wachtgeld verplichting | 4 | 300.000 |
Afwijken van inkoop en aanbestedingsbeleid | 5 | 250.000 |
Risico’s Jeugdhulp | 3 | 200.000 |
Verhoging bijdrage aan Gemeenschappelijke Regelingen | 4 | 150.000 |
Risico's participatie zoals SWA | 3 | 100.000 |
Geen goedkeurende controleverklaring | 4 | 50.000 |
Archieven externe partners worden niet goed bijgehouden | 5 | 50.000 |
Totaal | 18.025.000 |
Weerstandsvermogen
De ratio weerstandsvermogen, ook wel de weerstandsratio genoemd, wordt als volgt berekend:
Ratio weerstandsvermogen = | Beschikbare weerstandscapaciteit |
Benodigde weerstandscapaciteit |
Op basis van het voorgaande is de actuele weerstandsratio van de gemeente Nieuwkoop:
Ratio weerstandsvermogen = | 27.442 | = 1,522 |
18.025 |
Waarderingstabel weerstandsvermogen (bron: Nederlands Adviesbureau Risicomanagement)
Waarderingscategorie | Ratio weerstandsvermogen | Betekenis |
|---|---|---|
A | > 2,0 | Uitstekend |
B | 1,4 < x < 2,0 | Ruim voldoende |
C | 1,0 < x < 1,4 | Voldoende |
D | 0,8 < x < 1,0 | Matig |
E | 0,6 < x < 0,8 | Onvoldoende |
F | < 0,6 | Ruim onvoldoende |
Volgens de waarderingstabel plaatst een ratio van 1,522 de gemeente Nieuwkoop in de categorie B Ruim Voldoende.
3. Beeld van de financiële positie
Met de weerstandsratio is nog lang niet alles gezegd over onze financiële positie in de brede zin. Om daarvan een beeld te krijgen kunnen we een aantal andere ratio's raadplegen. Het BBV reikt voor dat doel de volgende ratio's aan:
Ratio | jaar | Begroting | Begroting | Begroting | Begroting | Begroting |
|---|---|---|---|---|---|---|
Netto schuldquote | 71 % | 56 % | 43 % | 27 % | 25 % | 13 % |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | 50 % | 55 % | 42 % | 25 % | 23% | 11 % |
Solvabiliteitsratio | 38 % | 43 % | 46 % | 51 % | 54 % | 57 % |
Grondexploitatie | 54 % | 111 % | 103 % | 75 % | 83 % | 42 % |
Structurele exploitatieruimte | 3 % | 1 % | 1 % | 1 % | 1 % | 1 % |
Belastingcapaciteit | 0,95 % | 0,96 % | 0,98 % | 0,99 % | 0,99 % | 0,99 % |
Netto schuld per inwoner | € 1.363 | € 1.519 | € 1.077 | € 717 | € 535 | € 339 |
Netto schuldquote
Met de netto schuldquote kan een oordeel worden gevormd over de mate waarin het inkomen van de gemeente toereikend is om aan de schuldverplichtingen te voldoen. De netto schuldquote is een percentage dat tot stand komt door het totale vreemde vermogen te delen door de totale baten uit de gemeentelijke exploitatie. Bij een netto schuldquote hoger dan 130% is sprake van een hoge schuld. Onder de 100% is sprake van een gemiddelde tot lage schuld. De netto schuldquote neemt af in 2018 tot 43% en verder in de jaren daarna. Oorzaak is de aflossing van bestaande schulden en het niet aangaan van nieuwe leningen.
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Bij de 'Netto Schuldquote Gecorrigeerd Voor Alle Verstrekte Leningen' wordt het vreemde vermogen verminderd met de doorgeleende gelden (leningen van de gemeente aan derden). De begrote netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen bedraagt aan het einde van 2018 42% en wijkt nauwelijks af van de netto schuldquote. Dat laatste komt omdat we maar weinig lening aan derden hebben verstrekt.
Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft weer in hoeverre het totaal van de activa is gefinancierd met eigen middelen. De ratio wordt berekend door het Eigen Vermogen te delen door het totale vermogen. In de begroting 2016 hebben wij samen met uw raad besloten om de solvabiliteitsratio in de komende jaren terug te tillen naar een niveau van ten minste 40%. De begrote solvabiliteitsratio aan het einde van 2018 bedraagt 46%. Bij gelijkblijvend beleid blijft deze stijgen in de jaren daarna.
Grondexploitatie
Deze indicator geeft de relatieve hoogte van de voorraad bouwgrond en het onderhanden werk (de grondpositie) in de grondexploitaties aan. De waarde van de grondpositie wordt gedeeld door de totale baten uit de gemeentelijke exploitatie. Hoe groter de grondpositie in verhouding tot de totale gemeentelijke baten, hoe groter het verhoudingsgewijze risico dat de gemeente loopt in de grexen. De begrote ratio grondexploitatie aan het einde van 2018 bedraagt 103% en loopt sterk af in de jaren daarna. Dit is een gunstige ontwikkeling. De grondpositie neemt af door (geplande) verkopen.
Structurele exploitatieruimte
Het financiële kengetal "structurele exploitatieruimte" geeft aan hoe groot de structurele vrije ruimte binnen de begroting/jaarrekening is, afgezet tegen de inkomsten. Als norm voor gezond begrotingsevenwicht kan gehanteerd worden 0,6% van de algemene dekkingsmiddelen. Deze norm is gebaseerd op de vuistregel van de Commissie BBV die bij art. 12 gemeenten gehanteerd wordt voor de bepaling van de ruimte in de begroting om structurele tegenvallers op te vangen. We zetten de structurele ratio af tegen de hiervoor genoemde 0,6%. De begrote structurele exploitatieruimte bedraagt aan het einde van 2018 1%. Dit is ruim binnen de vuistregel.
Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt tot het landelijk gemiddelde per huishouden. Voor Nieuwkoop wordt hiervoor de tabel “Tarieven 2017 van Nieuwkoop en vergelijkbare gemeenten” uit de paragraaf lokale heffingen gehanteerd. De belastingcapaciteit in 2018 stijgt t.o.v. de voorgaande periode naar 0,99%.
Netto schuld per inwoner
De netto schuld per inwoner is de netto schuld gedeeld door het aantal inwoners van de gemeente. De netto schuld per inwoner aan het eind van 2018 is € 1.077. Bij de schuldquote en de netto schuldquote zagen we al een positieve ontwikkeling, bij de netto schuld per inwoner wordt deze ontwikkeling extra duidelijk.
Kengetallen in samenhang: financieel beleid
Zien we de verschillende financiële indicatoren en kengetallen in samenhang, dan ontstaat een beeld van de gevolgen van het financiële beleid dat we in onze gemeente voeren.
Ons beleid is gericht op robuustheid. Nieuwkoop wil niet in een situatie komen waarin beleidsinhoudelijke concessies (bezuinigingen) moeten worden gedaan als gevolg van externe ontwikkelingen, zoals die op de geldmarkt of de onroerend goed markt. Dat beleid krijgt vorm in het streven naar een gezonde schuldpositie, een stevige solvabiliteit, voldoende structurele ruimte in de exploitatie en een verstandige omgang met de verhoudingsgewijs omvangrijke gemeentelijke grondexploitaties.
De solvabiliteit, die sinds de begroting van 2016 een speerpunt is in het financiële beleid, laat ten opzichte van de begroting 2017 een daling zien. Wat de structurele exploitatieruimte betreft, die blijft gelijk op een gezond niveau. De belastingcapaciteit blijft ook gelijk.
Nieuwkoop voert verhoudingsgewijs omvangrijke grondexploitaties, dat is een bewuste keuze. Fluctuaties in grondposities hebben direct zichtbare gevolgen op de verhouding tussen de waarde van de posities en de gemeentelijke baten. Het kengetal 'grondexploitaties' laat in de begroting 2018 een ontwikkeling zien die gunstig te noemen is. De waarde van de grondpositie ten opzichte van de totale baten neemt zichtbaar af.
Al met al voldoen we aan de doelstellingen de we ons zelf gesteld hebben voor een gezonde schuldpositie, een stevige solvabiliteit, voldoende structurele ruimte in de exploitatie en een verstandige omgang met de verhoudingsgewijs omvangrijke gemeentelijke grondexploitaties. Wij kunnen onze financiële positie nu en in de toekomst robuust noemen.